Kết nối di sản Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc gồm nhiều điểm di tích trải dài trên địa bàn 3 tỉnh, thành phố: Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng. Việc sở hữu danh hiệu Di sản thế giới do UNESCO công nhận đã mở ra cơ hội lớn cho phát triển du lịch văn hóa – tâm linh nơi đây, đồng thời đặt ra yêu cầu trong việc kết nối giữa các địa phương, di tích để bảo tồn, phát triển, thu hút du khách bốn phương tương xứng với tiềm năng, vị thế di sản.

Quần thể di sản Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc không chỉ nằm trên phạm vi rộng ở nhiều địa phương mà thực tế các di tích ở mỗi địa phương cũng nằm trong nhiều khu di tích với số lượng lớn các điểm di tích được phân bố trong một không gian tương đối lớn. Các di tích này có những giá trị khác nhau nhưng đều tập trung kể câu chuyện về dòng Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử kể từ khởi nguồn của nó và quá trình phát triển, lan tỏa trong đời sống người Việt suốt từ hơn 700 năm trước cho đến ngày nay. Qua đó, thể hiện giá trị nổi bật toàn cầu, khẳng định tính toàn vẹn, xác thực của di sản.

Từ trước khi Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được ghi danh là Di sản thế giới, các địa phương đã có những nỗ lực trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch. Ở Quảng Ninh, cả 3 khu di tích đều đã có quy hoạch tổng thể bảo tồn và phát huy giá trị các di tích từ cách đây hơn chục năm.

Hiện thực hóa các quy hoạch này, cùng với nguồn vốn ngân sách, tỉnh đã chủ trương xã hội hóa nguồn lực từ doanh nghiệp, người dân, du khách trong đầu tư tu bổ, tôn tạo di tích, mở rộng, bê tông hóa, nhựa hóa các tuyến đường dẫn vào di tích và kết nối giữa các di tích. Vì vậy, không chỉ diện mạo các di tích có sự thay đổi mạnh mẽ, bền vững hơn mà còn tạo nên những không gian đẹp thu hút du khách về lưu trú, nghỉ dưỡng và tham quan, dâng lễ. Bên cạnh việc đón khách cao điểm vào mùa hội xuân thì nhiều di sản còn đón một lượng khách không nhỏ vào các mùa khác trong năm.

Qua tìm hiểu được biết, nhằm khai thác tiềm năng các di tích trong quần thể trên địa bàn, tỉnh Bắc Giang cũ (nay thuộc Bắc Ninh) đã ban hành Nghị quyết số 112 về phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030; Đề án “Phục dựng Con đường Hoằng dương Phật pháp của các vị Tổ Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử, giai đoạn 2023-2030”… Tỉnh Hải Dương cũ (nay thuộc Hải Phòng) cũng triển khai chương trình phát triển tour liên kết vùng, đầu tư hạ tầng kết nối từ Yên Tử đến Côn Sơn – Kiếp Bạc, nâng cấp dịch vụ lưu trú, bãi đỗ xe, các trung tâm thông tin phục vụ khách quốc tế.

Giờ đây, khi Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được vinh danh, đã nâng tầm vị thế của di sản trên bản đồ du lịch quốc tế, cũng mở ra triển vọng thu hút lượt khách lớn hơn nhiều, kể cả là khách trong nước và quốc tế. Quảng Ninh đón nhận cơ hội này khi chủ trương về phát triển kinh tế di sản, công nghiệp văn hóa đang được tỉnh xem trọng và có nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ trên nhiều phương diện.

Ông Lê Trọng Thanh, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Phát triển Tùng Lâm – đơn vị có sự đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng và phát triển theo định hướng “doanh nghiệp di sản” tại Yên Tử nhiều năm qua, chia sẻ: Chúng tôi luôn xác định sự phát triển các sản phẩm của doanh nghiệp gắn liền với các giá trị thiên nhiên, lịch sử và văn hóa của Yên Tử. Yên Tử có một di sản 700 năm mà không đâu có được, chúng tôi muốn biến nguồn vốn văn hóa quý giá này thành giá trị kinh tế bền vững. 

Đối với Bắc Ninh, tỉnh cũng định hướng phát triển du lịch là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, lấy không gian di sản Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận làm trung tâm. Địa phương dự định phối hợp xây dựng tuyến du lịch liên tỉnh, thành phố: Tour hành hương di sản, gồm Luy Lâu, chùa Dâu – Tây Yên Tử, chùa Vĩnh Nghiêm; Yên Tử – Côn Sơn, Kiếp Bạc; tour văn hóa – lịch sử kết hợp khám phá di sản quan họ, làng nghề truyền thống, các điểm khảo cổ với di tích Phật giáo và danh thắng thiên nhiên…

Công ty CP Dịch vụ Tây Yên Tử là doanh nghiệp đầu tư tại đây cũng dự kiến sẽ tiếp tục kết nối với các doanh nghiệp lữ hành đưa khách về tham quan, đồng thời tăng cường quảng bá, đầu tư thêm các cơ sở lưu trú, khu vui chơi giải trí như công viên Phật giáo thế giới, sân khấu thực cảnh…

Hải Phòng cũng có những động thái mạnh mẽ, trong đó khởi đầu là việc nâng tầm tổ chức Lễ hội mùa thu Côn Sơn – Kiếp Bạc năm 2025, vừa nhằm quảng bá giá trị di sản được UNESCO ghi danh vừa góp phần khẳng định vị thế điểm đến văn hóa, du lịch hấp dẫn, giàu bản sắc trong khu vực và cả nước. Để kết nối 5 điểm di tích trên địa bàn, Hải Phòng cũng sẽ xây dựng các sản phẩm du lịch mới theo chủ đề: “Một hành trình – 5 điểm đến”, “Theo dấu chân Tam tổ Trúc Lâm” và “Khám phá di sản thế giới Côn Sơn – Kiếp Bạc”…

Như vậy, mỗi địa phương, doanh nghiệp đều có những định hướng cho phát triển, kết nối các di sản trên địa bàn. Hơn thế, cả 3 địa phương cũng đều đề cập tới việc liên kết vùng, xây dựng một không gian di sản thống nhất trong quần thể. Để hiện thực hóa điều này, thiết nghĩ trước hết là cần thiết lập cơ chế phối hợp giữa 3 địa phương, thống nhất chiến lược quảng bá, phát triển sản phẩm, quản lý di tích và chia sẻ lợi ích kinh tế. Cùng với việc nâng cấp hạ tầng giao thông và dịch vụ, các địa phương cũng cần chú trọng việc phát triển sản phẩm du lịch gắn với giá trị di sản và đặc thù văn hóa các địa phương để tạo sự khác biệt. Cần có những chính sách khuyến khích, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào khu vực di sản trên cơ sở phát triển hợp lý, giữ gìn sự linh thiêng vốn có của di sản.

Ngọc Mai