“Đánh thức” bản sắc văn hóa trong từng sản phẩm du lịch

Quảng Ninh là vùng đất hội tụ những giá trị văn hóa đặc sắc của miền Đông Bắc, không chỉ nổi tiếng với Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, Di sản văn hóa thế giới Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc mà còn giàu bản sắc văn hóa được hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử. Trong xu thế phát triển du lịch bền vững, việc đưa các trải nghiệm văn hóa vào sản phẩm du lịch đã trở thành hướng đi tất yếu, giúp Quảng Ninh không chỉ là điểm đến của thiên nhiên kỳ vĩ, mà còn là hành trình khám phá tâm hồn và bản sắc con người Vùng mỏ nói riêng và văn hóa dân tộc nói chung. 

Trải nghiệm đặc sắc trên du thuyền Paradise Legacy

Các sản phẩm du thuyền cao cấp trên Vịnh Hạ Long vốn không còn xa lạ với du khách bốn phương. Tuy nhiên, để tạo dấu ấn riêng, nhiều du thuyền đã không ngừng đổi mới, đưa những yếu tố văn hóa Việt vào hành trình khám phá di sản. Trong số đó, du thuyền ngủ đêm Paradise Legacy (thuộc Tập đoàn Paradise Việt Nam) được đưa vào khai thác từ đầu tháng 10/2025, đã mang đến sự giao thoa giữa tinh hoa văn hóa đồng bằng Bắc Bộ và nét sang trọng đương đại, mở ra những trải nghiệm văn hóa sâu sắc ngay trong lòng vịnh di sản.

Được thiết kế cho hành trình khám phá văn hóa, Paradise Legacy đưa du khách qua những điểm đến tuyệt đẹp của Vịnh Hạ Long như làng ngọc trai Tùng Sâu, đảo Ti Tốp, hang Mê Cung… Mỗi điểm dừng chân không chỉ là một cảnh đẹp, mà còn gắn với những câu chuyện về đời sống cư dân vùng biển, nghề nuôi ngọc trai, hay phong tục tín ngưỡng đặc trưng của vùng vịnh.

Du thuyền ngủ đêm Paradise Legacy có 42 cabin với điểm nhấn là phòng Gallery Suite rộng 140m2, được thiết kế, trang trí khắc họa nét văn hóa Bắc Bộ độc đáo. Du khách có thể khoác lên mình áo dài truyền thống, dạo chơi trên boong tàu giữa biển trời mênh mông, ghi lại những khoảnh khắc đậm hồn Việt.

Ẩm thực trên Paradise Legacy cũng là một “hành trình văn hóa”. Thực đơn tối không giới hạn mang đến hai lựa chọn: Bữa ăn thuần Việt tinh tế hoặc bữa ăn Âu sang trọng. Đặc biệt, du khách có thể tham gia lớp học làm món bánh gối Tràng An, tự tay làm, chiên bánh và thưởng thức thành quả của mình. Cùng với đó, khi hoàng hôn buông xuống, du khách được thưởng trà chiều kiểu Việt ngay trên boong tàu, trong không gian bảng lảng ánh chiều và làn gió biển dịu nhẹ. Trên bàn trà là những món bánh dân gian quen thuộc như bánh cốm, bánh phu thê, bánh rán vừng, các loại mứt… Mỗi chi tiết, từ bộ ấm trà men lam đến cách bài trí đều được chăm chút tỉ mỉ, tạo nên một khung cảnh thanh nhã.

Anh Beth Faherty, du khách Mỹ, chia sẻ: Là người yêu văn hóa truyền thống, tôi thật sự ấn tượng với cách Paradise Legacy lồng ghép tinh tế các yếu tố văn hóa Việt vào hành trình. Từ bộ áo dài ngũ thân được gấp gọn chuẩn bị cho du khách, những bức tranh dân gian treo trong phòng, đến tách trà chiều với bánh cốm xanh mướt… tất cả mang đến cảm giác rất gần gũi, rất Việt Nam.

Ông Joselito, Quản lý du thuyền Paradise Legacy, chia sẻ: Từ hoạt động khám phá hang động, chèo kayak đến những trải nghiệm văn hóa ngay trên du thuyền thông qua không gian nội thất, ẩm thực, trang phục đến âm nhạc, tất cả đều được lồng ghép tinh tế trong câu chuyện về văn hóa Việt. Chúng tôi mong muốn mỗi chuyến hải trình không chỉ là kỳ nghỉ đẳng cấp, mà còn là hành trình khám phá bản sắc dân tộc. Cách tiếp cận này không chỉ làm phong phú thêm chuỗi giá trị dịch vụ trên Vịnh Hạ Long, mà còn góp phần nâng tầm sản phẩm du lịch văn hóa Quảng Ninh, kéo dài thời gian lưu trú, tăng chi tiêu của du khách, hướng tới phát triển du lịch bền vững gắn với bản sắc Việt Nam.

Nguồn lực phát triển du lịch bền vững

Trong thời đại hội nhập toàn cầu, bản sắc văn hóa chính là tấm thẻ căn cước, mã định danh của mỗi đất nước, dân tộc. Với định hướng phát triển du lịch bền vững dựa trên nền tảng văn hóa, khai thác hiệu quả giá trị di sản, ngày càng nhiều sản phẩm du lịch ở Quảng Ninh được thiết kế theo tinh thần vừa gần gũi đáp ứng nhu cầu du khách hiện đại vừa giữ trọn hồn cốt truyền thống.

Ngày 12/7/2025, đánh dấu cột mốc lịch sử khi Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc (thuộc địa bàn các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và TP Hải Phòng) được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới. Đây là Di sản thế giới thứ 9 ở Việt Nam được UNESCO công nhận và là Di sản thế giới liên tỉnh thứ 2 ở Việt Nam. Sau 11 năm kể từ Quần thể danh thắng Tràng An, đến nay Việt Nam mới có được di sản thế giới thứ 9. Đây là cơ hội đặc biệt để Yên Tử được cả thế giới biết đến, chiêm ngưỡng, tôn vinh và bảo vệ, đồng thời cũng sẽ mang đến rất nhiều các cơ hội bảo tồn, tôn tạo và phát huy; trong đó có phát triển du lịch văn hoá một cách bền vững, có trách nhiệm cao.

Những ngày này, tại Khu Di tích và Danh thắng Yên Tử đang diễn ra lễ hội mùa thu Yên Tử 2025 với chủ đề “Sắc thu thiền định”. Đây là lễ hội mùa thu đầu tiên được tổ chức tại Yên Tử kể từ khi Quần thể Di tích lịch sử Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới, mở ra chuỗi sự kiện văn hóa, tâm linh và du lịch kéo dài đến hết tháng 12.

Trong khuôn khổ lễ hội, du khách sẽ được tham gia, trải nghiệm các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, giải trí độc đáo như: Giao lưu văn nghệ giới thiệu những nét văn hóa đặc trưng của người Dao Thanh Y; biểu diễn tái hiện Lễ cúng đầu năm, một phần Lễ cấp sắc người Dao Thanh Y; show âm nhạc “Tinh hoa văn hóa Việt”, chương trình nghệ thuật “Diệu âm Yên Tử sơn”, các màn trình diễn thời trang truyền thống vào thứ Bảy và Chủ nhật; các tour du lịch gắn với trải nghiệm tâm linh và sức khỏe như: “Bình minh trên đỉnh chùa Đồng”, “Hành trình theo dấu chân Phật hoàng Trần Nhân Tông”, “Hạnh phúc con trở về”. Cùng với đó, tham gia các trò chơi dân gian, thăm không gian chợ quê và thưởng thức ẩm thực chay Yên Tử tại Làng Nương; các dịch vụ cưỡi ngựa, bắn cung, mặc cổ phục Việt Nam…

Lễ hội được kỳ vọng sẽ đem lại những trải nghiệm sâu lắng, thiêng liêng, mới mẻ cho nhân dân, du khách; không ngừng tạo ra nhiều sản phẩm du lịch văn hóa, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế di sản, kích cầu du lịch, lan tỏa tinh hoa di sản. Đây là bước khởi đầu quan trọng để Yên Tử hình thành thương hiệu “Du lịch bốn mùa”, “Kinh tế di sản – Phát triển bền vững”, lan tỏa giá trị thiêng liêng và tinh hoa văn hóa Việt tới cộng đồng quốc tế.

Đầu tháng 6 vừa qua, show diễn thực cảnh “Đi tìm dấu ngọc” kết hợp ẩm thực được ra mắt tại hang Ngọc Rồng (hay Hang Dơi) thuộc Khu di tích và danh thắng Vũng Đục, do Công ty CP Tập đoàn du thuyền cao cấp châu Á (APC Coropration) phối hợp cùng Công ty TNHH Hang Ngọc Rồng tổ chức thực hiện và khai thác. Lần đầu tiên tại Việt Nam, trên sân khấu độc đáo trong hang động, show diễn thực cảnh “Đi tìm dấu ngọc” được phát triển trên tinh thần sáng tạo văn hóa, tạo nên một sản phẩm du lịch độc đáo, góp thêm trải nghiệm cho du khách, đồng thời nhằm mở rộng không gian du lịch kết nối Vịnh Hạ Long với Vịnh Bái Tử Long.

“Đi tìm dấu ngọc” là câu chuyện về những truyền thuyết thiêng liêng của cha ông, và tôn vinh những giá trị văn hóa giàu bản sắc của Quảng Ninh gắn với truyền thuyết rồng hạ tại khu vực Vịnh Bái Tử Long, Vịnh Hạ Long; tôn vinh tinh hoa văn hóa địa phương giàu bản sắc, là nơi hội tụ dòng chảy văn hóa lịch sử của văn hóa biển, văn hóa tâm linh, văn hóa Vùng mỏ… Từ hệ thống âm thanh, ánh sáng hiện đại và những câu chuyện văn hóa đặc sắc được thể hiện thông qua sự kết hợp nhuần nhuyễn, hài hòa của loại hình trình diễn sân khấu với múa, xiếc tạo nên những khoảnh khắc mãn nhãn cho người xem. 

Vừa qua, hang Ngọc Rồng được Tổ chức Giải thưởng Châu Á (Asia Awards Organization – AAO) vinh danh là Điểm đến văn hóa mới nổi bật năm 2025. Đồng thời, công bố lựa chọn hang Ngọc Rồng của tỉnh Quảng Ninh là nơi đăng cai mùa giải Giải thưởng Kiến trúc châu Á và Giải thưởng Du lịch – Lữ hành châu Á năm 2026.

Cùng với đó, các mô hình du lịch cộng đồng tại các bản làng dân tộc thiểu số xã Kỳ Thượng, Bình Liêu, Hoành Mô, phường Yên Tử… từng bước phát triển gắn với khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào đã góp phần tạo sinh kế, nâng cao đời sống nhân dân. Đó là minh chứng sinh động cho chiến lược phát triển du lịch dựa trên nền tảng văn hóa, từng bước thúc đẩy kinh tế di sản, đưa di sản văn hóa trở thành nguồn lực cho phát triển và dấu ấn nhận diện của những điểm đến du lịch tại Quảng Ninh.

Nguyễn Dung